Redakcja: Janusz Słodczyk
Redaktor tematyczny: Monika Mularska – Kucharek

ISSN 2543-5302 (wersja online)
ISSN 2082-4793 (wersja papierowa)

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego

 

 

 

 

 

Spis treści:

 

 

Tytuł j. polski Miasto w osobistym wymiarze
Tytuł j. ang. City in personal dimension
Autor Andrzej Majer
Słowa kluczowe j.pol doświadczanie przestrzeni, percepcja, relacje ze środowiskiem miejskim
Słowa kluczowe j.ang experience of space, perception, relationships with the urban environment
Streszczenie j.polski Posiadanie własnej przestrzeni jest mocno zakorzenione w potrzebach człowieka. Miasto osobiste analizowane w tym tekście to metafora mająca na celu odzwierciedlenie sposobu widzenia i doświadczania miejskiej przestrzeni i zbiorowości mieszkańców, polegającego na kompresji całości miejskiej rzeczywistości do znacznie mniejszej struktury złożonej z obrazów, skojarzeń lub wrażeń odpowiadających skali percepcji jednostek, czyli mikro lub osobistej. Mikropolis może być czymś unikalnym w znaczeniu: niepowtarzalnym i indywidualnym. To fragment miasta uznawany za „swój” i część jego mieszkańców – rodzina, przyjaciele, koledzy, znajomi, sąsiedzi, również traktowani jako „swoi”. Innymi słowy, to jak gdyby własne miasto w mieście, swego rodzaju pars pro toto (część w miejsce całości), a zarazem parabola wyrażająca realne związki z miejskim środowiskiem. „Moje miasto”, „moja ulica”, „moi koledzy” – wszystko to obejmowane jest prawnym lub symbolicznym, znaczącym aktem posiadania ze względu na spędzone tu dzieciństwo, długotrwałe zamieszkiwanie, długoletnią pracę, stałe przebywanie i codzienne kontakty.
Streszczenie j. ang. Having own space is firmly rooted in the needs of man. Personal city analyzed here is a meta- phor designed to reflect the way of perceiving and experiencing urban space and other community dwellers, consisting on compressing the entire urban realm to a much smaller structure composing of images, associations or experiences commensurate with the scale of perception of individuals, which is micro or personal. Micropolis may be something unique in the sense: incomparable and personal. This is part of the city con- sidered as “possessed” and some of its people – family, friends, colleagues, aquaitants, and neighbors – are also treated as “ours”. In other words, it’s as if someone’s own city within a city, kind of pars pro toto (part instead the total), and also parabola expressing a real relationship with the urban environment. “My city”, “my street”, “my colleagues” – these whole subjects are covered by the legal or symbolic, significant act of acquiring due to childhood spent here, long lasting residence, long-standing work, permanent being or daily contacts.
Tytuł j. polski Więź mieszkańców z miastem postprzemysłowym na przykładzie Poniewieża, Łodzi i Iwanowa
Tytuł j. ang. Ties with the postindustrial city –  example of Panevezys, Lodz and Ivanovo
Autor Kamil Brzeziński
Słowa kluczowe j.pol więź z miastem, przywiązanie, miasto, miasto postprzemysłowe
Słowa kluczowe j.ang ties with the city, attachment, city, postindustrial city
Streszczenie j.polski Głównym celem artykułu jest analiza poziomu więzi mieszkańców z wybranymi miastami postprzemysłowymi, typów tych więzi oraz potencjalnych czynników wpływających na poziom przywiązania. Przedmiotem analizy jest psychospołeczna więź mieszkańców Poniewieża (Litwa), Łodzi (Polska) i Iwanowa (Rosja), czyli miast, które w przeszłości pełniły istotną rolę ośrodków przemysłowych. Podstawę empiryczną stanowią wyniki badań przeprowadzone na reprezentatywnych próbach mieszkańców w ramach projektu badawczego „Odrodzenie postprzemysłowych miast peryferyjnych” finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki
Streszczenie j. ang. The main goal of the article is to analyze the level of psychosocial ties of inhabitants with the selected postindustrial cities, types of these ties and potential factors affecting the level of attachment. The analysis will be focused on ties of inhabitants of Panevezys (Lithuania), Lodz (Poland) and Ivanovo (Russia) – the cities that used to play an important role of industrial centres. The empirical basis for the analyses is research conducted within Resurgence of peripheral postindustrial cities research project, funded by The Polish National Science Centre. The research was conducted on a representative sample of inhabitants of Panevezys, Lodz and Ivanovo.
Tytuł j. polski Dezintegracja przestrzeni Łodzi  w świetle badań społecznych
Tytuł j. ang. Disintegration of urban space in Łódź  in the light of social survey
Autor Iwona Pielesiak
Słowa kluczowe j.pol dezintegracja, przestrzeń miejska, badania społeczne
Słowa kluczowe j.ang disintegration, urban space, social survey
Streszczenie j.polski Współczesne duże miasta podlegają postępującej dezintegracji w wymiarze przestrzennym. W artykule podjęto próbę analizy percepcji jej skali, zakresu rzeczowego oraz terytorialnego w oparciu o wy- wiad kwestionariuszowy z użytkownikami przestrzeni Łodzi. Respondenci wskazali miejsca trudno dostępne oraz bariery zniechęcające do poruszania się w pewnych obszarach miasta, wyjaśniając przyczyny swojego postrzegania. Przeprowadzone analizy miały również dać odpowiedź na pytanie, czy w Łodzi istnieją miejsca o ograniczonej dostępności, które w opinii publicznej powinny zostać włączone do publicznego użytkowania. Uzyskane wyniki wskazują na kluczową rolę transportu i jego infrastruktury w procesie integracji, ale także i fragmentaryzacji przestrzeni miejskiej. Sugerują one również, iż percepcja spójności terytorium ośrodka zurbanizowanego wiąże się z subiektywnym poczuciem bezpieczeństwa w jego obrębie.
Streszczenie j. ang. Contemporary big cities are affected by progressing disintegration of their space. In this paper an attempt was made to analyse the perception of the scale and scope of this process on the basis of a survey with urban space users in Łódź. The interviewees indicated hardly accessible places, as well as barriers that discouraged them from moving around certain areas of the city, adding justifications to their opinions. The analyses were also supposed to reveal whether, according to public opinion, in Łódź there are places of limited accessibility which ought to be allowed for public use. The results indicate a key role of transportation and adjoining infrastructure for both processes – integration and fragmentation of urban space. Furthermore, they suggest that the perception of urban space cohesion relies visibly on the subjective sense of security within the city.
Tytuł j. polski Zagospodarowanie przestrzenne miasta w warunkach zapaści demograficznej. Przykład Łodzi
Tytuł j. ang. Built environment of the city in the conditions  of demographic collapse. The example of Łódź
Autor Mariusz Lamprecht
Słowa kluczowe j.pol depopulacja, miasto kurczące się, starzenie się, rozwój jakościowy, miasto, zagospodarowanie przestrzenne, środowisko zurbanizowane, jakość życia, Łódź
Słowa kluczowe j.ang depopulation, shrinking city, aging, city planning, urban environment, built environment, quality of life, Łódź
Streszczenie j.polski W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia związane z problematyką demograficznego kurczenia się miasta, w kontekście znaczenia, jakie w tym procesie odgrywa zagospodarowanie przestrzenne. Jednym z największych wyzwań dla Łodzi, miasta szczególnie silnie dotkniętego procesem depopulacji i starzenia się mieszkańców, jest poprawa stanu zagospodarowania przestrzeni miejskiej. Badania dowodzą, iż dobrze zaprojektowana i atrakcyjnie urządzona przestrzeń ma wyższą wartość niż przestrzeń pozbawiona tych cech, a to wskazuje, że właściwe kształtowanie zagospodarowania przestrzennego Łodzi może być ważnym narzędziem w podnoszeniu jej atrakcyjności lokalizacyjnej i kształtowaniu dalszego rozwoju miasta. Dwa szczególnie ważne problemy: wysoka degradacja tkanki miejskiej w śródmieściu oraz negatywne zmiany w strukturze i liczbie zamieszkującej miasto populacji pozostają ze sobą w ścisłym związku. Wydaje się jednak, że to nie działania mające wpływ na demografię (np. polityka prorodzinna), ale techniczno- -modernizacyjne i funkcjonalno-przestrzenne są kluczem do poprawienia kondycji miasta i budowania lepszych perspektyw jego rozwoju. Prezentowany tekst stanowi próbę rozwinięcia tej tezy i jest elementem szerszego projektu badawczego autora.
Streszczenie j. ang. The article presents selected issues which are relevant to the demographic problems of a shrinking city in the context of the built environment and its role in this process. One of the biggest challenges for Lodz, a city particularly strongly affected by the process of depopulation and ageing, is to improve the shape of urban space. Research show that well-designed and attractive space is of higher valued than space deprived of these features. This indicates that the appropriate planning and shaping of the land development in Łódź could be an important tool in improving the attractiveness of the city and in modelling further development of the city. There are two particularly important issues related one to another in Lodz: strong degradation of urban fabric in the downtown as well as the negative changes in the structure and in number of urban population. It seems, however, that the technical modernization and spatial-functional changes are the keys to improve the condition of the city more than the pro-family policy or other activities affecting demographics. The present text includes an attempt to develop this hypothesis, remaining a part of a wider research project.
  Tytuł j. polski Kapitał ludzki mieszkańców miast  – ujęcie generacyjne
Tytuł j. ang. Human capital of the residents of urban area’s – generational approach
Autor Justyna Wiktorowicz
Słowa kluczowe j.pol kapitał ludzki, pokolenia, miasta
Słowa kluczowe j.ang human capital, generations, cities.
Streszczenie j.polski Kapitał ludzki stanowi kluczowy czynnik wzrostu produktywności, zatem niezbędna jest ocena różnic między generacjami w tym obszarze, włączając wybrane charakterystyki demograficzne i społeczno-ekonomiczne. Jedną z ważniejszych jest miejsce zamieszkania. W zależności od wielkości miasta zróżnicowana jest dostępność infrastruktury – edukacyjnej, kulturalnej, jak również ochrony zdrowia i miejsc pracy. Celem pracy jest ocena poziomu i struktury kapitału ludzkiego mieszkańców miast przy uwzględnieniu jednocześnie obydwu kryteriów – wielkości miasta i przynależności do różnych generacji w Polsce. Analiza empiryczna przeprowadzona została z wykorzystaniem zbiorów danych Diagnozy Społecznej. W analizie statystycznej wykorzystano dwuczynnikowe modele analizy wariancji, jak również statystyki deskryptywne i test niezależności chi-kwadrat.
Streszczenie j. ang. Human capital is one of the key driving factors of productivity growth, thus it is necessary to evaluate the differences between generations in this area, including chosen demographic and socio- economic characteristics. One of major variable is the size of the place of residence. According to the size of the city there are different availability of infrastructure – educational, cultural, as well as to healthcare and the workplaces. The aim of this paper is the assessment of the level and structure of human capital of cities residents taking into consideration two criteria – size of cities and belonging to various generations in Poland. The empirical analysis is based on the Social Diagnosis data. In statistical analysis the two-way analysis of variance, as well as descriptive statistics and simple tests are used.

 

Tytuł j. polski Czy warto ufać innym? Wybrane funkcje zaufania społecznego  na przykładzie zbiorowości miejskich
Tytuł j. ang. Is it worth trust anothers? Some functions  of social trust on the example of urban community
Autor Monika Mularska-Kucharek
Słowa kluczowe j.pol zaufanie społeczne, funkcje zaufania, miasto
Słowa kluczowe j.ang social trust, functions of social trust, towns
Streszczenie j.polski Zważywszy na użyteczność zaufania społecznego w wielu kontekstach oraz na poziomie mikro-, mezo- i makrospołecznym eksplorowanie potencjalnych korzyści z okazywania zaufania społecznego stano- wić powinno istotny aspekt badań i dociekań. Próbą odpowiedzi na owe zapotrzebowania jest prezentowany artykuł, który stanowi głos w dyskusji nad funkcjonalnością zaufania społecznego w wielu aspektach życia społecznego. Podstawę empiryczną prezentowanych rozważań stanowią cztery reprezentatywne badania ilościowe przeprowadzone wśród mieszkańców miast województwa łódzkiego. Z badań wynika, iż zaufanie społeczne pozytywnie wpływa na aktywność społeczną i polityczną, jakość życia, przedsiębiorczość, a także chęć współpracy z innymi. A zatem zaufanie społeczne to istotny zasób, który może być niezwykle użyteczny w kontekście realizacji celów jednostkowych, grupowych, jak również na poziomie zbiorowości.
Streszczenie j. ang. Considering the usefulness of social trust in numerous contexts on the micro-, meso- and macrosocial level, exploring the potential benefits of expressions of social trust should form a crucial aspect of academic research and studies. This article is an attempt to meet these demands and a voice in the discussion on the usefulness of social trust in various aspects of social life.  The empirical basis for the analyses presented here is provided by four representative quantitative studies conducted among the residents of the Lodzkie voivodship.  The research proves the positive influence of social trust on social and political activity, quality of life, entrepreneurship and willingness to cooperate with others. Therefore, social trust is a vital resource, which may turn out to be exceptionally useful in achieving the goals of individuals, groups and communities.

 

Tytuł j. polski City as an entertainment machine (Miasto jako maszyna rozrywki) – koncepcje rozwoju miejskiego i polityki miejskiej Terry’ego Nicholsa Carka
Tytuł j. ang. City as an entertainment machine” – the Terry Nichols Clark’s ideas of urban politics and development
Autor Jerzy Bartkowski
Słowa kluczowe j.pol miejska polityka, rozwój miast
Słowa kluczowe j.ang urban politics, urban development
Streszczenie j.polski Celem artykułu jest wskazanie na główne rysy i charakter nowych teorii miejskich na przykła- dzie koncepcji rozwoju lokalnego i polityki lokalnej Terry’ego Nicholsa Clarka. Starają się one wskazać nowe czynniki rozwojowe miast, nowe tendencje w polityce lokalnej, związane ze zmianą społecznych podstaw miasta. Jest to pojawienie się klasy kreatywnej jako nowego czynnika miastotwórczego. Rozwój lokalny zależy od jej przyciągnięcia. W tym kluczową rolę odgrywają miejskie amenities – to wszystko, co podnosi lokalną atrakcyjność i wygodę mieszkania. Obecność tej grupy wpływa także na lokalną politykę. Wzrasta w niej rola problemów estetyki miasta i zagospodarowania przestrzeni lokalnej. Pojawiają się konflikty o nią, w których zwiększoną rolę odgrywa sztuka jako forma ekspresji, wykorzystuje się spontaniczne formy jej powstawania, a prowokacja artystyczna stanowi formę nacisku. Jedną z konsekwencji tej sytuacji jest znaczenie wrażliwości estetycznej jako warunku uczestnictwa w tym typie aktywności obywatelskiej.
Streszczenie j. ang. The topic of the article is a presentation of new theories of urban politics using an example of the theories of Terry Nichols Clark. The theories are a proof of formulating of new tendencies in local politics and development, as a consequences of new social basis of a city. These are emerging creative class as a new factor of the urban development. The last one is a function of ability to attract the creative class. This is dependent from the development of the urban amenities. There are also some consequences in the local politics due to the presence of the creative class. They are growing significance of the issue of the quality of the urban public space. There are conflicts about the control the pubic space in cities. In these conflicts there are growing role of the art in expression of new demands, a use of its informal form, and a use of artistic provocation for pressure on the authorities. One of the consequences of the new status of the art is that aesthetic sensivity has become a part of urban citizenship.

 

Tytuł j. polski Przedsiębiorcze postawy i działania mieszkańców miast  oraz ich związek z jakością życia
Tytuł j. ang. Eentrepreneurial attitudes and activities of city dwellers and their relationship to quality of life
Autor Monika Mularska-Kucharek
Słowa kluczowe j.pol postawy przedsiębiorcze, działania przedsiębiorcze, jakość życia, mieszkańcy miast
Słowa kluczowe j.ang entrepreneurial attitudes, entrepreneurial activities, quality of life, the inhabitants of the cities
Streszczenie j.polski Myślą przewodnią prezentowanego artykułu jest diagnoza potencjału przedsiębiorczego mieszkańców miast Polski oraz zwrócenie uwagi na rolę postaw i działań przedsiębiorczych w kształtowaniu jakości życia. Bycie przedsiębiorczym, czyli aktywnym, wykazującym inicjatywę, ponoszącym ryzyko, kreatywnym, znacznie ułatwia funkcjonowanie na wielu płaszczyznach życia społecznego, zwiększając skuteczność realizacji zamierzeń i celów. Przedsiębiorczość ma zatem istotne znaczenie w kontekście dobrostanu i dobrobytu zarówno jednostek, jak i zbiorowości.  W związku z tym niezwykle cenne jest diagnozowanie potencjału przedsiębiorczego, a także eksplorowanie jego związków z jakością życia. Empiryczna wiedza na temat postaw i działań przedsiębiorczych, specyfiki badanego zjawiska, a także wpływu przedsiębiorczości na jakość życia może okazać się użyteczna zarówno dla przedstawicieli instytucji, jak i osób podejmujących inicjatywy na rzecz poprawy jakości życia jednostek, grup i zbiorowości. Podstawę empiryczną prezentowanych rozważań stanowią badania ilościowe przeprowadzone wśród mieszkańców Polski oraz województwa łódzkiego. Analizy zawężono do mieszkańców miast.
Streszczenie j. ang. The distinctly presented objective of the foregoing article is the diagnosis of the entrepreneurial potential of Polish city dwellers and drawing attention to the role of attitudes and entrepreneurial activities in shaping the quality of life. Being entrepreneurial, or active, showing initiative, ability to take risk, and find creative solutions makes it much easier to function in many dimensions of social life by increasing the effectiveness of the implementation of the goals and purposes. Entrepreneurship is therefore of vital importance both in the context of the welfare and prosperity, and from the point of view of individuals and communities.  In this context, it is extremely valuable to diagnose entrepreneurial potential, as well as explore its relationships with quality of life. The empirical knowledge about attitudes and entrepreneurial activities, the specificity of the studied phenomenon, as well as the impact of entrepreneurship on the quality of life may prove to be useful both to representatives of institutions and persons taking up initiatives to improve the quality of life of individuals, groups and communities. The empirical basis for the presented studies is quantitative analysis carried out among the inhabitants of Poland and residents of the region of Łódź. The analysis considered only the inhabitants of the cities.

 

 

Tytuł j. polski Warunki zamieszkiwania w miejskich obszarach funkcjonalnych w Polsce
Tytuł j. ang. Habitation conditions at urban functional areas in Poland
Autor Edyta Szafranek
Słowa kluczowe j.pol warunki zamieszkania, miejskie obszary funkcjonalne, rdzeń i strefa zewnętrzna
Słowa kluczowe j.ang habitation conditions, urban functional areas
Streszczenie j.polski Warunki zamieszkania stanowią bardzo ważny element oceny jakości i poziomu życia. Ich kształtowanie ma duże znaczenie w przypadku budowania i rozwoju miejskich obszarów funkcjonalnych. Celem pracy jest identyfikacja przestrzennego zróżnicowania warunków zamieszkania w miejskich obszarach funkcjonalnych w Polsce. Badania dotyczą roku 2013 i obejmują wszystkie obszary funkcjonalne Polski ukształtowane wokół ośrodków wojewódzkich. Analizę prowadzono z wykorzystaniem taksonomicznej odległości od wzorca Hellwiga w następujących układach przestrzennych: miejskie obszary funkcjonalne jako całości, ośrodki centralne a strefy zewnętrzne obszarów funkcjonalnych oraz układ gminny. Wyniki badań wskazują na wysoką zależność poziomu warunków zamieszkiwania od wielkości miast i ich pozycji w układzie jednostek aglomeracyjnych. Stwierdzono także, że duża część obszarów funkcjonalnych nie jest proporcjonalnie ukształtowana pod względem warunków zamieszkania. Ponadto największa część obszarów funkcjonalnych cechuje się koncentrycznym układem warunków zamieszkania – ich poziom jest najwyższy w jednostkach centralnych, a wraz z odległością od nich maleje.
Streszczenie j. ang. The habitation conditions are very important component of the quality assessment and the standard of living. Their forming plays significant role in case of building and development of urban functional areas. The main aim of this article is to identify spatial diversification of living conditions in urban functional areas in Poland. Research concern on 2013 year and are spreading through all functional areas of Poland formed around provincial centres. Analysis is based on the taxonomical distance from model Hellwig metod. In particular spatial layout: urban functional areas as wholes, central sites but outside zones of functional areas, and in the local layout. Results show high dependence level of living conditions on the city size and their position in the layout of agglomerative units. Moreover, the large part of functional areas wasn’t proportionally formed in terms of conditions of settling. Besides, the biggest part of functional areas is characterized by a concentric layout of conditions of habitation – their level is the highest in central units, and as farther from them, the level is lower.
Tytuł j. polski Między biernością a aktywnością obywatelską w kontekście łódzkiego budżetu obywatelskiego
Tytuł j. ang. Between passive and active citizenship  in the context of participatory budgeting in lodz
Autor Kamil Brzeziński
Słowa kluczowe j.pol partycypacja obywatelska, budżet partycypacyjny, budżet obywatelski, miasto, Łódź
Słowa kluczowe j.ang civic participation, participatory budgeting, city, Lodz
Streszczenie j.polski Głównym celem artykułu jest próba przyjrzenia się poziomowi partycypacji obywatelskiej w odniesieniu do możliwości partycypacyjnych oferowanych przez Urząd Miasta Łodzi. Partycypacja obywatelska rozpatrywana jest w odniesieniu do dwóch wybranych kategorii z klasycznej propozycji Lang- tona, a mianowicie angażowania obywateli oraz partycypacji wyborczej. Jednocześnie w artykule przyjęto założenie, że partycypację obywatelską można rozpatrywać w ramach relacji możliwości–chęci. Przy tym za możliwości należy uznać ofertę partycypacyjną władz miasta, a za chęci poziom uczestnictwa mieszkańców w proponowanych przez miejskich decydentów inicjatywach. Powyżej opisane aspekty rozpatrywane będą w odniesieniu do Łodzi oraz doświadczeń wynikających z wprowadzenia w tym mieście mechanizmu partycypacyjnego w postaci budżetu obywatelskiego.
Streszczenie j. ang. The main goal of the article is an attempt to look closer at the level of civic participation particularly with reference to participatory opportunities offered by the Municipal Council in Lodz. The civic participation will be considered in relation to two selected categories of Langton’s proposals: public involvement and electoral participation (divided into four categories: public action, public involvement, electoral participation and obligatory participation). Moreover, the author of the articles assumes that civic participation can be considered in the context of relationship: participatory opportunities–willingness to participate. The participatory opportunities is to be understood as the participatory offers of Municipal Council (for instance: public consultation organized by the city authorities). The willingness is to be understood as the level of attendance in the city authorities’ initiatives. The above-described aspects will be considered in relation to Lodz and to the city’s experience of implementing participatory budgeting.