Redakcja: Janusz Słodczyk
Redaktor tematyczny: Edyta Szafranek
ISSN 2543-5302 (wersja online)
ISSN 2082-4793 (wersja papierowa)
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego
(English) 
Andrzej ZALEWSKI, Jan KEMPA, University of Science and Technology in Bydgoszcz
Transportation service of small towns
Jan Zipser, University of Opole
Theoretical study concept of the genesis of a city with regard to simulation modelling of the long-term development of a transportation network. With illustrations from a Klodzko Land case study (south-western Poland)
Dominik SIKORSKI, University of Wrocław
Allocation of funds under the 1% tax donation scheme to public benefit organizations by type of locality in Poland
Rafał GAJEWSKI, University of Gdańsk
The grounds for metropolitan cooperation. A case study of the Gdańsk-Gdynia-Sopot Metropolitan Area
Łukasz MARKOWSKI, University of Warmia and Mazury in Olsztyn
Determinants of urban development according to the cittaslow concept based on the example of Górowo Iławeckie
Magdalena ŚLIWA, University of Opole
Improving on the development of the downtown area as a direction for the spatial policy of Opole
Małgorzata STRZYŻ, Jan Kochanowski University in Kielce, Maria ŚMIGIELSKA University of Opole
Spatial planning and the development of small urban towns – visions of the 21st century
| Tytuł j. ang. | Transportation service of small towns |
| Tytuł j. polski | Obsługa transportowa małych miast |
| Autor | Andrzej ZALEWSKI, Jan KEMPA, University of Science and Technology in Bydgoszcz |
| Słowa kluczowe j.ang | transportation service, small towns, traffic calming, transit roads through town |
| Słowa kluczowe j.pol | obsługa transportowa, miasta małe, uspokojenie ruchu, przejścia dróg tranzytowych przez miasta. |
| Streszczenie j. ang. | The main problem connected with transport in small towns is an efficient passage of the transit route through the town. Road traffic planning is considered to be vital, which in many cases is not possible due to high costs. Another effective solution is calming the traffic along the route through towns, especially in the central areas, with lowering the speed limit to 30-40 kph (exceptionally allowing 50 kph). In this way, a consensus is achieved between the needs of traffic and town’s functioning. In consequence, the status of “priority for the town” is thus given. Ample experience confirms that there is a significant improvement in traffic safety on the main road, including: decrease in the number of deaths, reduction of traffic speed, improvement in the safety of vulnerable road users, improvement in the aesthetics and appearance of public space, improving parking conditions and reducing air pollution. Effects are achieved by reducing the speed and rebuilding of street sections. In the cross-sections of streets, new solutions for pedestrian and bicycle traffic develop the public space, which in this way becomes friendly to residents. Linear infrastructure for bicycles may be limited only to a road with a high car traffic density. The planned road solution must be integrally connected with spatial development. The threshold of road nuisance perceptible on the street in a small town is lower than in medium-sized and large cities. The average annual traffic daily volume should not exceed 5000 vpd. In the aspect of protection of living environment conditions, traffic intensity on small town streets should be by half lower (<2000 vpd), which means a moderate traffic function of the street. |
| Streszczenie j.polski | Głównym problemem transportowym w małych miastach jest sprawne przeprowadzenie drogi tranzytowej przez miasto. Za celowe uważa się planowanie obejść drogowych, co w wielu wypadkach nie jest możliwe ze względu na wysokie koszty. Innym i efektywnym rozwiązaniem jest uspokajanie drogi na przebiegu przez miasto, szczególnie w obszarze centralnym z ograniczeniem dozwolonej prędkości do 30–40 km/h (wyjątkowo do 50 km/h). Osiąga się w ten sposób konsensus między w ruchem drogowym a funkcjonowaniem miasta. Tym samym nadany zostaje „priorytet dla miasta”. Następuje wówczas znacząca poprawa stanu bezpieczeństwa ruchu na głównym ciągu drogowym, w tym redukcja liczby ofiar śmiertelnych, a także poprawa: warunków niechronionych uczestników ruchu, warunków parkowania, stanu estetyki i wyglądu przestrzeni publicznej oraz zmniejszenie zanieczyszczeń powietrza. Efekty osiąga się przez obniżenie prędkości oraz przebudowę przekrojów ulicznych. W przekrojach ulic pojawiają się nowe rozwiązania dla ruchu pieszego i rowerowego meblujące przestrzeń publiczną, która w ten sposób staje się przyjazna mieszkańcom. Infrastruktura liniowa dla rowerów może być ograniczona tylko do ciągów drogowych o dużym ruchu samochodowym. Planowane rozwiązanie drogowe musi być integralnie powiązane z zagospodarowaniem przestrzennym. Próg uciążliwości ruchu drogowego odczuwalny na ulicy w mieście małym jest niższy niż w miastach średnich i dużych. Średniodobowe roczne natężenie ruchu nie powinno być większe niż 5000 p/d. W aspekcie ochrony warunków środowiska zamieszkania natężenia ruchu na ulicach miast małych powinny być o połowę niższe (< 2000 p/d), co oznacza umiarkowaną funkcję ruchową ulicy. |
| Nr DOI | 10.25167/sm2018.031.01 |
| Zakres stron | 11–23 |
| Tytuł j. ang. | Theoretical study concept of the genesis of a city with regard to simulation modelling of the long-term development of a transportation network. With illustrations from a Klodzko Land case study (south-western Poland) |
| Tytuł j. polski | Teoretyczna koncepcja badania genezy miasta w aspekcie modelowania symulacyjnego długofalowego rozwoju sieci transportowej – z ilustracyjnymi przykładami z Ziemi Kłodzkiej |
| Autor | Jan Zipser, University of Opole |
| Słowa kluczowe j.ang | model, simulation modelling, city genesis, Klodzko Land |
| Słowa kluczowe j.pol | model ORION, modelowanie symulacyjne, geneza miasta, Ziemia Kłodzka |
| Streszczenie j. ang. | The paper presents a general outline of thoughts concerning a theoretical study concept of examining the genesis of a city. The proposed concept refers to the idea of giving a quantitative foundation for extension of the genesis of a city deeper into the past. In the proposed concept, the process of situating the city should refer to settlement actions much older than the first traces of the urbanization process and should concentrate on manifestations of movement and transportation activities. These activities may be recognizable in the archaeological record. Methodologically, the concept has a basis in the implementation of the ORION simulation modelling procedure with a special emphasis laid on long-term development of a transportation network. The method itself and the simulation procedure are described, and a possible research area is introduced. |
| Streszczenie j.polski | Artykuł przedstawia zarys rozważań dotyczących teoretycznej koncepcji badania genezy miasta. Proponowany koncept odnosi się do zamysłu zbadania podstaw ilościowych dla znacznego wydłużenia w przeszłość genezy miasta. Proces powstawania miasta powinien odnosić się do działań osadniczych znacznie starszych niż pierwsze ślady procesu urbanizacyjnego i koncentrować się na przejawach działań związanych z przemieszczaniem i transportem. Działania te mogą być rozpoznane w źródłach archeologicznych. Metodologicznie przedstawiona koncepcja bazuje na aplikacji procedury modelowej ORION ze szczególnym naciskiem położonym na długofalowy rozwój sieci transportowej. W artykule opisana została metoda badawcza wraz z procedurą symulacyjną, a także zaproponowano potencjalny teren badań. |
| Nr DOI | 10.25167/sm2018.031.02 |
| Zakres stron | 25–36 |
| Tytuł j. ang. | Allocation of funds under the 1% tax donation scheme to public benefit organizations by type of locality in Poland |
| Tytuł j. polski | Alokacja środków w ramach programu 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego według rodzaju miejscowości w Polsce |
| Autor | Dominik SIKORSKI, University of Wrocław |
| Słowa kluczowe j.ang | 1% of PIT and CIT, allocation, public benefit organizations |
| Słowa kluczowe j.pol | 1% podatku, lokalizacja, organizacje pożytku publicznego |
| Streszczenie j. ang. | This paper focuses on analyzing the allocation of funds obtained from 1% of PIT and CIT to public benefit organizations in Poland. The conducted research is based on statistical data sources from the Central Statistical Office of Poland, Department of the Public Benefit, Ministry of Finance and Ministry of Labor and Social Policy. The analysis covers the years 2010 and 2016, showing a dependence between the number, type of location, type, statutory objective of organizations and the funds collected by these organizations under the 1% scheme. |
| Streszczenie j.polski | Artykuł dotyczy analizy alokacji środków z 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego w Polsce. Przeprowadzone badania oparte są na danych statystycznych GUS, Departamentu Pożytku Publicznego, Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Badanie obejmuje 2010 i 2016 rok. Artykuł wykazuje zależność pomiędzy liczbą, typem lokalizacji, rodzajem, celem statutowym organizacji a zebranymi przez te organizacje środkami w ramach mechanizmu 1%. |
| Nr DOI | 10.25167/sm2018.031.03 |
| Zakres stron | 37–51 |
| Tytuł j. ang. | The grounds for metropolitan cooperation. A case study of the Gdańsk-Gdynia-Sopot Metropolitan Area |
| Tytuł j. polski | Podstawy współpracy metropolitalnej. Przykład obszaru metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot |
| Autor | Rafał GAJEWSKI, University of Gdańsk |
| Słowa kluczowe j.ang | metropolitan governance, multi-level governance, Gdańsk-Gdynia-Sopot Metropolitan Area, Integrated Territorial Investments |
| Słowa kluczowe j.pol | zarządzanie metropolitalne, zarządzanie wieloszczeblowe, Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot, Zintegrowane Inwestycje Terytorialne |
| Streszczenie j. ang. | The process of institutionalization of metropolitan cooperation within the metropolitan area around Gdańsk has been the subject of a debate with the participation of local representatives of various sectors. Currently, the main entity carrying out activities on a metropolitan scale is the Gdańsk-Gdynia-Sopot Metropolitan Area Association. It has been responsible for a series of bottom-up projects, implementation of the Integrated Territorial Investments mechanism, as well as lobbying towards establishing a metropolitan union in Pomeranian Voivodship. The article describes the current conditionings that seem to be the most important for the spatial extent and objects of the cooperation in the context of the foregoing metropolitan discourse. |
| Streszczenie j.polski | Proces instytucjonalizacji współpracy metropolitalnej na terenie obszaru metropolitalnego kształtującego się wokół Gdańska od początku transformacji ustrojowej stanowi przedmiot lokalnej debaty z udziałem przedstawicieli różnych sektorów. Obecnie najważniejszym podmiotem realizującym działania w skali metropolitalnej jest Stowarzyszenie Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot, odpowiedzialne za szereg oddolnych projektów, wdrażanie mechanizmu Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, a także lobbing mający doprowadzić do uchwalenia ustawy poświęconej obszarowi. W artykule uwzględniono kontekst ostatnich kilkunastu lat kształtowania się współpracy, jak również opisano aktualne uwarunkowania, które będę miały decydujące znaczenie dla jej przedmiotu i zasięgu przestrzennego. |
| Nr DOI | 10.25167/sm2018.031.04 |
| Zakres stron | 53–67 |
| Tytuł j. ang. | Determinants of urban development according to the cittaslow concept based on the example of Górowo Iławeckie |
| Tytuł j. polski | Uwarunkowania rozwoju miasta według idei cittaslow na przykładzie Górowa Iławeckiego |
| Autor | Łukasz MARKOWSKI, University of Warmia and Mazury in Olsztyn |
| Słowa kluczowe j.ang | Cittaslow, local identity, local awareness, city development, Górowo Iławeckie |
| Słowa kluczowe j.pol | Cittaslow, tożsamość lokalna, świadomość lokalna, rozwój miasta, Górowo Iławeckie |
| Streszczenie j. ang. | This article analyses the awareness of the inhabitants of Górowo Iławeckie regarding the participation of the city in the Cittaslow development network and identifies the conditions of its development. For this purpose, a survey was conducted among the residents of Górowo Iławeckie and questionnaires were distributed to employees of the Town Hall and the Mayor of Górowo Iławeckie. The article also deals with the subject of the city’s activity aimed at achieving the goals promoted by the Cittaslow network related to revitalization. |
| Streszczenie j.polski | Celem artykułu jest zbadanie świadomości mieszkańców Górowa Iławeckiego w związku z uczestnictwem miasta w sieci Cittaslow oraz identyfikacja uwarunkowań jego rozwoju. W tym celu przeprowadzono ankietę wśród mieszkańców Górowa oraz rozdano kwestionariusz pracownikom Urzędu Miasta i Burmistrzowi Górowa Iławeckiego. W artykule ponadto poruszono temat aktywności miasta ukierunkowanej na realizację celów promowanych przez sieć Cittaslow oraz odniesiono się do aspektu rewitalizacji obszaru miasta. |
| Nr DOI | 10.25167/sm2018.031.05 |
| Zakres stron | 69–85 |
| Tytuł j. ang. | Improving on the development of the downtown area as a direction for the spatial policy of Opole |
| Tytuł j. polski | Poprawa zagospodarowania terenu śródmieścia jako kierunek rozwoju polityki przestrzennej Opola |
| Autor | Magdalena ŚLIWA, University of Opole |
| Słowa kluczowe j.ang | city centre, residents’ living conditions, housing |
| Słowa kluczowe j.pol | śródmieście, warunki życia mieszkańców, zabudowa mieszkaniowa |
| Streszczenie j. ang. | The city centre is a most valuable, historically formed area of living and commercial space. However, urbanistic policies of cities do not pay enough attention to maintaining or creating appropriate living conditions for the inhabitants of city centres, while still protecting and taking into account the aesthetic and design-related assets. A chaotic management of historic city centres and the lack of appropriate spatial regulations lead to frequent conflicts and eventual withdrawal of inhabitants from the area. This article aims to identify problems specific to city centres and to show that improving the living conditions thereof is possible, which will definitely lead to city centres keeping their housing function and encourage residents to settle within. |
| Streszczenie j.polski | Śródmieście stanowi niezwykle cenny, historycznie ukształtowany obszar zabudowy mieszkaniowo-usługowej. W polityce przestrzennej miasta zbyt mało uwagi poświęca się jednak zachowaniu bądź kształtowaniu odpowiednich warunków życia mieszkańców śródmieść przy jednoczesnym uwzględnieniu i ochronie walorów kompozycyjno-estetycznych. Powszechny chaos w zagospodarowaniu terenów śródmiejskich i brak odpowiednich regulacji w gospodarce przestrzennej prowadzi do powstawania licznych konfliktów i w efekcie do wycofywania się funkcji mieszkaniowej z centrum miasta. Celem artykułu jest zidentyfikowanie problemów występujących w śródmieściu oraz wykazanie, że możliwe jest poprawienie warunków życia mieszkańców, co z pewnością wpłynie na zachowanie funkcji mieszkaniowej i zachęcenie do zamieszkania na tym obszarze. |
| Nr DOI | 10.25167/sm2018.031.06 |
| Zakres stron | 87-103 |
| Tytuł j. ang. | Spatial planning and the development of small urban towns – visions of the 21st century |
| Tytuł j. polski | Planowanie przestrzenne a rozwój małych miast – wizje XXI wieku |
| Autor | Małgorzata STRZYŻ, Jan Kochanowski University in Kielce, Maria ŚMIGIELSKA University of Opole |
| Słowa kluczowe j.ang | spatial planning, region, small town, economic system, cultural identity, small-town landscape |
| Słowa kluczowe j.pol | Planowanie przestrzenne odgrywa coraz istotniejszą rolę w kształtowaniu zagospodarowania przestrzennego na poziomie lokalnym (gmina, miasto). Jest to ściśle związane z licznymi dokumentami leżącymi u podstaw wdrażania zrównoważonej polityki w sferze rozwoju lokalnego. W artykule przedstawiono analizę dokumentów planistycznych obowiązujących na poziomach: krajowym i regionalnym, a w szczególności województw podlaskiego, świętokrzyskiego i opolskiego. Na podstawie analizy funkcjonowania gospodarki i istniejącego zagospodarowania przestrzennego wybranych małych miast położonych w dwóch województwach tzw. Polski B (Polska Wschodnia) i jednego województwa tzw. Polski A, rozpoznano wpływ małych ośrodków miejskich na różne poziomy rozwoju regionalnego. Obecny system gospodarczy zakorzeniony w przesłankach innowacyjnego rozwoju regionu wymaga szczegółowych badań w zakresie jego wewnętrznej struktury i zewnętrznych zależności. Jako złożony, dynamiczny mechanizm, generujący wzrost jakości życia odpowiadający zasobom ludzkim, wymaga również odpowiedniego zarządzania, w harmonii z nowoczesną, strategiczną i przestrzenną gospodarką. Artykuł selektywnie określa problemy funkcjonujące w systemie gospodarczym regionu i wskazuje na potrzebę rozwiązania najistotniejszych problemów rozwojowych, np. na obowiązkowe wprowadzenie społecznych i ekonomicznych opisów naukowych jako podstawowych dokumentów dla potrzeb kształtowania zrównoważonego rozwoju krajobrazu małomiasteczkowego. |
| Streszczenie j. ang. | Today, spatial planning is playing a more and more significant role in forming spatial development at the local level (municipality, town/city). It is closely connected with numerous documents underlying the implementation of the sustainable policy in the sphere of local development. The article presents an analysis of relevant planning documents at the national level, especially, at the level of the Podlaskie, Świętokrzyskie and Opolskie Voivodeships (provinces). Based on the analysis of spatial functioning in the range of small cities (towns) located in two provinces in the so-called Poland B (Eastern Poland) and one province in the so-called Poland A, the initial recognition of the impact of small urban centres on the regional development was made at different levels. The current economic system rooted in the premises of the innovative development of regions requires conducting detailed studies in the field of investigating its internal structure and external dependencies. As a complex, dynamic mechanism, generating an increase in the quality of life corresponding to the human resources, it also requires an appropriate management remaining in harmony with modern, strategic and spatial economy. The article selectively determines the problems appearing in the economic system of a region and indicates the need to solve the most essential development problems, e.g. those arising due to the obligatory introduction of social and economic scientific descriptions as the fundamental documents for the needs of creating sustainable development of the small-town landscape. |
| Streszczenie j.polski | planowanie przestrzenne, region, małe miasteczko, system gospodarczy, tożsamość kulturowa, krajobraz małego miasteczka |
| Nr DOI | 10.25167/sm2018.031.07 |
| Zakres stron | 105–118 |